Accurate registratie van contra-indicatie bariatrische chirurgie nodig voor veilige farmacotherapie in ziekenhuizen en eerstelijns zorg

In het laatste decennium neemt het aantal bariatrische operaties wereldwijd toe. De twee meest toegepaste vormen van bariatrische chirurgie zijn Roux-en-Y gastric bypass en gastric sleeve. De laatste jaren is steeds meer aandacht voor het juist gebruik van geneesmiddelen bij deze groep patiënten, gezien de invloed die deze ingrepen kunnen hebben op de farmacokinetiek.

Een recent rapport over farmacovigilantie signaleert veranderingen in effectiviteit en bijwerkingen van geneesmiddelen na bariatrische chirurgie. In Nederland zijn inmiddels geneesmiddelspecifieke adviezen beschikbaar voor de contra-indicatie ‘bariatrische chirurgie’. Om deze reden is het belangrijk om bariatrische chirurgie als contra-indicatie in het elektronisch patiëntendossier (EPD) te melden.

Na correcte registratie in het EPD kunnen deze data worden uitgewisseld met andere zorgverleners en kunnen geneesmiddelspecifieke meldingen verschijnen in het elektronisch voorschrijfsysteem. Als deze contra-indicatie niet als gestructureerde data wordt vastgelegd, maar als ongestructureerde tekst in de medische voorgeschiedenis, dan zullen bij het voorschrijven van specifieke geneesmiddelen geen meldingen worden gegenereerd die waarschuwen voor deze contra-indicatie. Daarnaast is ongestructureerde data of tekst moeilijk uit het EPD te extraheren.

In het Albert Schweitzer ziekenhuis is een cross-sectioneel onderzoek uitgevoerd onder 664 patiënten die bariatrische chirurgie ondergingen. Hierbij is gekeken hoe vaak bariatrische chirurgie als contra-indicatie is vastgelegd in het ziekenhuis-EPD en de huisartsen- en openbare apotheeksystemen. Daarnaast is gekeken of een goede registratie in het ziekenhuis-EPD automatisch leidt tot een net zo adequate registratie in het huisartsen- en openbare apotheeksysteem. Het ging hier om alle patiënten die in periode 2018-2021 bariatrische chirurgie hebben ondergaan. De meeste ingrepen vonden plaats bij het vrouwelijk deel (78,9%) van de onderzochte populatie. Van de 664 patiënten werd in 459 gevallen (69,1%) de contra-indicatie correct vastgelegd in het ziekenhuis-EPD, 153 (27,9%) in de huisartsensystemen en 133 (24,2%) in de openbare apotheeksystemen. Correcte registratie van de contra-indicatie in zowel huisartsen- als openbare apotheeksystemen werd gezien bij 8,9% van de patiënten. 56,8% van de populatie had in geen van beide systemen een correct vastgelegde contra-indicatie. Daarnaast leidde correcte registratie in het ziekenhuis-EPD niet automatisch tot een betere en hogere registratie in de huisartsen- en openbare apotheeksystemen. Een lage registratiegraad bij apotheken wordt met name veroorzaakt doordat apothekers zelden over deze contra-indicatie worden geïnformeerd door het ziekenhuis of de huisarts. Daarnaast informeren patiënten zelf de apotheker ook niet omdat het belang daarvan bij de patiënt ontbreekt. Huisartsen noteren deze contra-indicatie vaak als ongestructureerde data in hun EPD, niet bewust van het belang van het juist vastleggen ervan.

Uit deze studie blijkt dat het gestructureerd vastleggen van de contra-indicatie na bariatrische chirurgie bij de zorgverleners in de regio Dordrecht suboptimaal is, waarbij de medicatiebewaking onvoldoende is gewaarborgd in de hele zorgketen. Dit kan worden verbeterd door een betere vastlegging in eerste- en tweedelijnssystemen, waarbij deze systemen ook automatisch gekoppeld zouden moeten zijn voor een betere informatieoverdracht. De registratie kan verder worden verbeterd door gerichte educatie aan zorgverleners en patiënten.