Beoordeling van geneesmiddelgerelateerde problemen bij kwetsbare ouderen op de spoedeisende hulp door ziekenhuisapothekers binnen een geriatrisch zorgteam

Bijwerkingen van geneesmiddelen zijn een belangrijke oorzaak van bezoeken aan de spoedeisende hulp (SEH). Vooral oudere patiënten zijn gevoelig voor bijwerkingen en geneesmiddelgerelateerde problemen (drug-related problems [DRP’s]), die uiteindelijk kunnen leiden tot een ziekenhuisopname. Deze kwetsbaarheid kan worden toegeschreven aan verschillende factoren zoals multimorbiditeit, polyfarmacie en afname van cognitieve en functionele vaardigheden die van invloed kunnen zijn op correct medicatiegebruik. Ongeveer 10% van de ongeplande SEH-bezoeken van oudere patiënten is gerelateerd aan medicatie, waarvan 5% potentieel vermijdbaar is. DRP’s leiden niet alleen tot hogere zorgkosten en ziekenhuisopnames, maar vormen ook een probleem dat met name bij de ouder wordende bevolking meer aandacht behoeft.

In lijn met de multidisciplinaire richtlijn Polyfarmacie bij ouderen zijn apothekers in het Tergooi Medisch Centrum (MC) gestart met medicatiebeoordelingen (MBO’s) bij kwetsbare oudere patiënten (≥ 70 jaar) op de SEH (mei t/m december 2020). In deze retrospectieve observationele studie werden de resultaten van deze MBO’s geanalyseerd. Het doel van deze studie was het beoordelen van het aantal DRP's bij kwetsbare oudere patiënten op de SEH en om de acceptatiegraad van de aanbevelingen van ziekenhuisapothekers te bepalen onder ziekenhuisartsen, en huisartsen of specialisten ouderengeneeskunde.

In totaal zijn 356 SEH-bezoeken van kwetsbare patiënten geïncludeerd. Medicatie-interventies werden aanbevolen bij 76% van de SEH-bezoeken. De meerderheid van de patiënten (66%) werd na het SEH-bezoek opgenomen in het ziekenhuis. Een fractuur of val was de belangrijkste reden voor de SEH-bezoeken (54%).

Er werden in totaal 548 DRP's geïdentificeerd, met een gemiddelde (standaarddeviatie, SD) van 1,5 (1,3) DRP's per patiënt. Bij 76% van de patiënten werd ten minste één DRP geïdentificeerd. De gemiddelde tijd voor het uitvoeren van een MBO was 10 minuten per patiënt. Het meest voorkomende probleem was de veiligheid van de behandeling (44%), de effectiviteit van de behandeling (31%) en onnodige behandeling (20%). Van de in totaal 548 DRP's waren de meest voorkomende oorzaken onjuiste medicatie (72%) en dosering (18%).

De acceptatiegraad van de aanbevelingen was aanzienlijk hoger bij opgenomen patiënten dan bij ontslagen patiënten. Aanbevolen interventies werden door de ziekenhuisarts geaccepteerd voor 93 patiënten (55%) en aanbevelingen werden gedocumenteerd in de ontslagbrief aan de eerstelijnszorg voor 61 patiënten (36%). Van 86 patiënten die rechtstreeks van de SEH werden ontslagen met ten minste één DRP werden aanbevolen interventies opgenomen in de ontslagbrief aan de huisarts of specialist ouderengeneeskunde voor 47 patiënten (55%). De acceptatiegraad van deze aanbevelingen was 32%.

De praktische implicaties van de onderzoeksbevindingen suggereren dat voorafgaand aan de implementatie van een medicatiebeoordelingsprogramma op de SEH, zorgnetwerken op de hoogte moeten worden gebracht van het bestaan van het programma. Dit kan leiden tot meer draagvlak voor de aanbevelingen, wat kan leiden tot een hogere acceptatiegraad. Op basis van ervaringen uit Tergooi MC kan het uitvoeren van MBO’s op de SEH naadloos worden geïntegreerd in de routinezorg en efficiënt worden uitgevoerd door (ziekenhuis)apothekers.